Bugün Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci ulusal bayramı “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı”nın 103. yıldönümü…
Atatürk’ün ulusal egemenlikle neyi amaçladığını ve Türk ulusu için ehemmiyetini Prof. Dr. Korkut Kanadoğlu, Prof. Dr. Sevtap Demirci ve Doç. Dr. Hazal Papuççular Cumhuriyet’e kıymetlendirdi.
“SORUNLARI ANAYASA İLE OYNAYARAK ÇÖZMEDİ”
Prof. Dr. Korkut Kanadoğlu
İstanbul Okan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı
Anayasa Hukuku Profesörü
“Savaş sonrası Osmanlı hükümeti, “yarı sömürge tipi köylü devleti”ne razı iken Mustafa Kemal, ülkeyi kurtarma ve yeni bir ulusal devlet kurma odaklı iki evreli bir strateji oluşturmuştu. Birinci evrede gelenek zoruyla toplumun geri, tutucu tüm öğelerini temsil edebilen bir saltanatla, tıpkı toplumun ileriye dönük, zinde, açık fikirlerini temsil eden devrimci bir liderlik karşı karşıya gelmişti.
Amasya-Erzurum-Sivas-Ankara sınırını izleyen ulusal devlet tezinin genel siyasal programı tam bağımsızlık, antiemperyalizm ve ulusal-demokratik egemenlik anlayışı üzerine heyetiydi. Devrinin “yerli ve milli” tek önderi olan Mustafa Kemal, Osmanlıcılık-İslamcılık ve Turancılık üzere ideolojiler yerine çağdaş ve akılcı bedellere dayalı bir uygarlık projesi geliştirmiştir. Bu projenin birinci ögeleri Anayasa ve Meclis olmuştur.
“DEMOKRATİK İŞLEYİŞ AŞINDI”
Bugünden geriye yanlışsız bakınca akla iki soru gelebilir. Birinci soru; ferdî tesiri çok ağır basan bir başkan neden başkanlık sistemine geçmemiştir? Cevabı Atatürk’ün anayasal bilgeliğinde bulabiliriz; işleyen sistemi, kurum ve uygulama ortası diyalektik ilişkiyi canlı tutarak geliştirmesi ve meselelere anayasa ile oynayarak tahlil getirmemesi.
İkinci soru; yozlaşmış bir başkanlık rejimiyle teokratik otoriterliğe varan anayasal başarısızlık nasıl açıklanabilir? Kısaca şu tespit yapılabilir; 2017 Anayasa değişikliği ile Meclis’in fonksiyonsuzlaştırılması, çoğunluğun “milli irade” ile özdeşleştirilerek parlamenter azınlığın korunmaması ve siyasi partiler ile toplumun hasretleri ortasında köprü kurulamaması (parti içi demokrasinin işlememesi), demokratik işleyişi aşındırmıştır. Böylesi bir siyasal rejimde ulus egemenliği prensibi de ağır bir darbe almış, egemenliğin kullanımı neredeyse tek bir kuvvete (yürütme erkine) bırakılmıştır.
Milletimizin nitekim hâkim olması, geleceğiyle şahsen ilgili olmasını gerektirmektedir. Önümüzdeki seçimler, Atatürk İhtilalinin hala yaşayan bir olgu ve geçen müddette halkın ruhunun bir kesimi olup olmadığını gösterecektir.”
“HER ADIMDA ULUSAL EGEMENLİK”
Prof. Dr. Sevtap Demirci
Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Enstitüsü Müdürü
Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Heyeti Üyesi
“Mustafa Kemal Atatürk bir yandan emperyalist güçlerin Anadolu’daki işgalini sonlandırmaya yönelik Ulusal Mücadele’yi sürdürürken, eş vakitli olarak da bu direnişin siyasi tarafı üzerine çalışmalar yapmaktaydı. Ankara Hükümeti’nin istişare organı olarak vazife yapacak olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla sürdürülen askeri uğraşa siyasi alanda da takviye verilmiş olacaktır. Ulusal Mücadele’nin başından itibaren millet egemenliğini kişi egemenliğine yeğ tutan Atatürk, Alınan tüm kararlarda Meclis onayını gözetmek suretiyle Batılı manada şeffaf, demokratik, iştirakçi, uygar ve çağdaş bir yapının da temellerini atmıştır. Zira şöyle düşünüyordu: ‘Ulusun kendi yazgısını ve siyasi tertibini bağımsız olarak belirleyebilmesi. İşte bu güce sahip bir ulus hakimdir. Egemenliğin sahibi olan millet seçim yoluyla temsilcilerine o biçimde temsil yetkisi verir ki, temsilcinin anayasa ile kendisine tanınmış olan yetki alanı içinde aldığı karar, yaptığı iş ve kullandığı oy salt, millet tarafından alınmış üzere hukuksal karar ve sonuç doğurur.’
“ÖNEMİNİ KORUYOR”
Atatürk, egemenliğin kayıtsız koşulsuz millette olması, iktidarın millete ilişkin olması olarak tanımlanabilecek Ulusal Egemenlik kavramını demokrasi olduğu kadar, bağımsızlık olarak da algılayarak emperyalizme, baskıya, esarete karşı milletin haklarını savunma olarak değerlendirecektir. “Milletlerin esareti üzerine kurulmuş kurumlar her tarafta yıkılmaya mahkumdurlar” kelamıyla ulusal egemenlik prensibinin gücünü ortaya koyacaktır. Atatürk’ün ulusal egemenlikten amaçladığı, siyasal, toplumsal, ekonomik istikametten yabancı tesirlerden uzak, ulusal iradeden oluşmuş bir toplumdur.
Bu bağlamda ihtilaller araç, ulusal egemenlik gayedir ve 23 Nisan 1920, her geçen gün daha da artan ehemmiyetiyle hafızalarımızdaki yerini korumaktadır.”
“ETKİN BİR DİPLOMASİ HAMLESİ”
Doç. Dr. Hazal Papuççular,
İstanbul Kültür Üniversitesi Öğretim Üyesi
“BAYRAM KUTLAMASININ ÖTESİNDE”
Zira erken cumhuriyet periyodundan beri birebir vakitte çocuk haftası/bayramı olarak kutlanan 23 Nisan, UNESCO’nun 1979’u çocuk yılı olarak ilan etmesiyle birlikte Türkiye’de bir de memleketler arası çocuk şenliğiyle kutlanmaya başlamıştır. Çocuklar şenlikte yalnızca dans etmek ve şov yapmakla kalmayıp, tıpkı vakitte Türk ailelerin yanında kalmış, böylelikle Türkiye’nin kültürünü direkt öğrenme fırsatı da bulmuştur. Yapıldığı birinci yıllarda hala Soğuk Savaş devrini yaşayan dünyada, batı bloku ülkesi Türkiye’ye çoğunlukla doğu bloku ülkelerinden gelen çocukların olması, teşebbüsün bu taraftaki değerini ortaya koyan yalnızca bir örnektir.
Geleneksel olmayan bir diplomasi çerçevesi olarak da düşünülebilecek 23 Nisan, birebir vakitte dünyaya Atatürk’ün “yurtta barış, dünyaya barış” telaffuzunu çocuklar lisanıyla de aktarmıştır. Bu bağlamda denilebilir ki, 23 Nisan ulusal bir bayram kutlamasının daima çok ötesinde olmuştur.”
Yorum Yok