Bildiride, üniversitelerin bilhassa son yirmi yılda ülkede büyüyen, her kurumu içine alan problemler girdabına girdiği, Cumhuriyet kazanımlarının ve beklentilerin gerisinde kaldığı belirtilerek üniversite sisteminin yeni baştan, bütünüyle var olması gerektiğinin altı çizildi.
Üniversitenin yeni baştan, bütünüyle var olması için evvel bir özeleştiri gerektiği kaydedilen bildiride, “Eğer yine doğuşun başlığı ‘Üniversite Reformu’ olacaksa, bu lakin üniversite tarafından hazırlanarak uygulamaya konulabilir. Şayet samimi isek, üniversite tam teminata sahip olmalıdır. Bu, anayasal teminat ve hukukî kişiliğe sahip olması demektir. Daha dar düşünülemez. Bir yeni yasa ile yetinilemez; salt bununla başlanamaz. Siyaset, bu mecburî, tarihi adım için üniversitenin bilim ve topluma karşı yükümlü olduğu vazifesi kavrayabilmeli ve kolaylık göstermelidir” denildi.
Bildiride, şu görüşlere yer verildi:
I. Cumhuriyetin yüzüncü yılındayız. Üniversitelerimiz bilhassa son yirmi yılda ülkede büyüyen, her kurumu içine alan meseleler girdabına girdi, Cumhuriyet kazanımlarımızın ve beklentilerimizin gerisinde kaldı. Hala çağdaş bilimden uzak ve onun kimi temel bedellerinden mahrum durumdadır. Siyaset dünyası üniversite sayısını çoğalttı; kırk yılda 27’den bugün 207’ye çıkardı. Öğrenci sayısı sekiz milyonu aştı. Siyasetin bilim dünyasından bambaşka olduğu açıkça görülen beklentileri uğruna üniversitelerimiz giderek niteliksizleşti. Bunu görmeli, anlamalı ve asla kabullenmemeliyiz. Bu tablo, çoğalan sıkıntılarıyla ağırlaşan lakin baş edilmesi gereken bir tablodur. Bilimin aydınlığına kavuşma zaruriliği üniversiteyi toplumun geleceği için tarihî bir dönüm noktasına getiriyor.
II. Üniversite sisteminin yeni baştan, bütünüyle varolması gerekiyor. Toplumun, genç nesilleriyle, ülkenin şimdi gerçek olarak adım atamadığı 21. yüzyıl dünyasına taşınabilmesinde üniversitenin öncü rolüne erişebilmesi gerek. İnsanlığa, Cumhuriyete, topluma karşı başta gelen bilimin öncülüğünü savunma vazifesi üniversiteyi bekliyor. Bu kimlik üniversiteye dışarıdan, lütufla verilemez. Üniversitenin kimliğini şekillendirmek bilim dünyasının vazgeçemeyeceği, doğal fonksiyonudur. Bilimin tarihi ve topluma hizmetin geçmişi bunu işaret eder.
Üniversitenin yeni baştan, bütünüyle varolması için evvel bir özeleştiri gerek. Uzun müddettir toplumu çaresizlikte bırakan sıkıntıların girdabında üniversitenin hissesini berraklığa kavuşturmak, tekrar doğuşa hak kazanmak için kaidedir. Özeleştiriden çekinmeyen bilim insanları burada başı çekmelidir. Üniversite mağdur rolü üstlenemez. Cumhuriyetin yüzüncü yılında öncelikle ve bilhassa topluma hürmet borcu açısından, doksan yıllık üniversite özgeçmişimizi bilim insanlarımız titizlikle değerlendirebilmelidir.
III. Bilimin ve üniversitenin geleceği için büyük desteğimiz aydınlığı arayan gençlerimizdir. Öğrenciler üniversitenin öznesi, ruhudur. “Müşteri” değildirler. Üniversite onlara aklın, faziletin yolunu gösterir. Özgür, manalı ömrün anahtarlarını, mesleksel yetkinlik için temel bilgi ve marifetleri verir. Topluma yurttaşlık kültürü gelişmiş, insanlık kıymetleriyle donanmış, faziletli ve aydın beşerler kazandırır.
Eğer yine doğuşun başlığı ‘Üniversite Reformu’ olacaksa, bu fakat üniversite tarafından hazırlanarak uygulamaya konulabilir. Şayet samimi isek üniversite tam garantiye sahip olmalıdır. Bu, anayasal garanti ve hukuksal kişiliğe sahip olması demektir. Daha dar düşünülemez. Bir yeni yasa ile yetinilemez; salt bununla başlanamaz. Siyaset, bu mecburî, tarihi adım için üniversitenin bilim ve topluma karşı yükümlü olduğu misyonu kavrayabilmeli ve kolaylık göstermelidir.
Anayasal garanti ile müdafaa altına alınacak olan, bilimin sonsuz kelam hakkıdır. Bilimin niyet ve tabir özgürlüğüdür. Kuşku yok ki kapsamlı bir hukuk ve adalet ıslahatı yapılmazsa bunların yerli yerine oturamayacağını da bilmek gerekiyor. Bu ıslahat bilime hürmetin da tamamlayıcısıdır.
IV. Üniversitenin ana yapı taşı en gencinden en kıdemlisine kadar bilim insanıdır. Bilim insanı ise bilimsel ve yönetimsel bağımsızlığı olmadan gelişemez. Tekrar doğacak üniversitenin aslı ‘Bilime nazaran Yapı’ olacaktır. Yapıya nazaran bilim değil. Tahlilin ana damarı en kıdemsiz bilim insanından en üst akademik idare seviyesine kadar fikir, görüş ve tabir yollarının açık tutulmasıdır. Saydam, serbestçe çalışabilen, kendi içinde hesap verebilen, aşağıdan üst hakikat örgütlenmiş bir yapıyı kurabilmeliyiz. Üniversite içinde ‘yukarı kat’ın (yönetimin) temel misyonu eğitim ve araştırmayı yüklenen bilim beşerinin gelişmesini sağlayacak kapasiteyi yaratmaktır. Akademik ve idari süreçler bu kapasiteyi bilimin arayacağı hürlük içinde geliştirmeyi amaçlayacaktır. Özerklik, fiilen bu süreçler içinde oluşur, manasını kazanır. Dışarıdan ısmarlanamaz.
Bugün biliyoruz ki YÖK kendi dışından ve içinden türeyerek yığılan, giriftleşen sıkıntılarla yıpranmıştır. İsmi ile birlikte eskimiştir. Yeni başlangıç için yükseköğretimi tekrar planlamak üzere kurumsal bir yapı kurmak gerekecektir. Kurumun ismi, yapısı, fonksiyonları, yenilenmesi ve bilhassa başlangıcın nasıl yapılacağı bilim insanları etrafında çok taraflı çalışmalarla, katkılarla, görüş alışverişleriyle olacaktır. Görüyor ve seviniyoruz ki bu istikamette uğraşlar başlamakta ve gelişmektedir.
Üniversitelerimizin yenilenen yapısı, bunun kurulması, işlemesi ve yerleşmesi için bir ‘Geçiş Dönemi’nden kaçınılamaz. Kelam konusu devri kurgulamak ve muvaffakiyetle hedefine ulaştırmakta ana sorumluluk bilim beşerlerine düşer. Bunu gerçekleştirecek akademik donanım, tecrübe ve istek şimdi vardır, lakin giderek azalmaktadır. Bilim insanı üniversitenin yaşamakta olduğu acı gerçekleri de görüyor ve bugün dünyada bilimin kazandığı ivmeyi de izliyor.
Aynı bilim insanları karşılarındaki gençlerin heyecanını, onları kucaklamanın kıymetini de biliyor. Bilim insanı da gençler de umudu hak ediyorlar.
V. Üniversite toplumdan farklı düşünülemez ve topluma olan misyonundan kaçınamaz. Piyasaya bağımlı olamaz. Piyasa ‘sinyalleri’yle çalışamaz. Kendisini, kimliğini topluma anlatmaktan vazgeçemez. Ülkenin genç nüfusunun sunduğu yetenek potansiyelini görmezden gelemez. Ve kendini topluma anlatırken tüm bilim ve meslek kısımları ile bunların eseri olan, gitgide gelişen teknolojiyi, fikirleri, hayat biçimlerini topluma göstermesi, toplumu bu bilgilerden mahrum bırakmaması da gerekir. Bütün bunlar toplumca özümsenmelidir ki ileri gidilebilsin. Mucibince anlatılabildikçe, toplum ileri gitmenin heyecanını yaşayacaktır. Bugün üniversitelere kayıtlı sekiz milyon gencin ailesinin içinde bulunduğu “Çocuğum neresinde okursa okusun da bir diploması olsun!” çıkmazından toplumu kurtarmaya gayret göstermek, yeni üniversitenin misyonudur. Sahip bulunduğu insan gücü, donanımı ve şimdi seferber etmediği coşkusu ile bunu başarabileceğini öngörüyoruz.
VI. Üniversite, insanlık için gerçek kılavuzun bilim oluşundan hareketle ve insan aklına bu nedenle şaşmaz bir hürmet göstererek ve akademik liyakati temel alarak çalışır. Bu çalışma ile toplumun deniz feneri olarak kabul görür. İnsan aklını vakit zaman tehdit eden bağnazlıklara karşı toplumu uyarır, onu müdafaaya gayret gösterir. 21. Yüzyıl İçin Planlama Kümesi bu şuurla, bilim insanlarının katkıları ortasında yerini almaktadır. Vakit geniş düşünme, ortak çalışma ve yapan tekliflerle bir bütün oluşturma vaktidir. Cumhuriyetin yüzüncü yılında üniversite ıslahatına bilim yolunda ilerleyerek erişmeliyiz.
Yorum Yok