Cumhur İttifakı’nın Meclis’te çoğunluğu sağlaması, ikinci cinste Kılıçdaroğlu’nu nasıl tesirler?

Pazar günü yapılan seçimlerde resmi olmayan sonuçlara nazaran Cumhur İttifakı 322 milletvekiliyle Meclis’te çoğunluğu sağladı. AKP 267, MHP 50, YRP 5 milletvekili çıkardı.

TBMM, Parlamenter Sistem’de kanun yapma yetkisini elinde bulunduruyordu. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde ise Cumhurbaşkanı da direkt Anayasa’dan aldığı yetkiye dayanarak kanun kararında kararname yayımlayabiliyor.

Peki cumhurbaşkanlığı seçimini ikinci cinste Millet İttifakı Adayı Kemal Kılıçdaroğlu kazanırsa, siyasi sistem kilitlenir mi? Bu ihtimal seçmen davranışını tesirler mi? Millet İttifakı’nın Kılıçdaroğlu için oy istemesi zorlaşır mı?

‘SİSTEM CUMHURBAŞKANINA ÇOK YETKİ VERİYOR’

BBC Türkçe’ye konuşan Bilgi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Emre Erdoğan, meclis çoğunluğunun ve cumhurbaşkanının farklı ittifaklardan olması durumunda büyük bir siyasi çıkmaz yaşanmayacağını söylüyor:

“Normal bir Parlamenter Sistem değil bu. O denli olsa çok güç olurdu. Bunu gördük daha evvel. Parlamenter Sistem’de cumhurbaşkanıyla başbakan başka partilerden olunca arbede çıkıyor, daima o denli oldu. Fakat artık Parlamento’nun gücü sınırlı” diyor.

Prof. Dr. Emre Erdoğan şu anki sistemin cumhurbaşkanına çok yetki veren bir sistem olduğunu belirterek ekliyor:

“Bakanları cumhurbaşkanı direkt seçiyor, güvensizlik oyu yok. Birtakım maddeleri engelleyebiliyor, kanun kararında kararnameyle önüne geçmek mümkün. Bütçeyi reddedebilir lakin uzatılır. Yani ABD’deki üzere bir kitlenme olmuyor. Hasebiyle parlamentonun ne kadar engelleyebileceğinden emin değilim. Yani parlamento olmadan da bu ülke yönetilebiliyor, zati gaye bu”.

Emre Erdoğan, bu durumda çok sembolik krizler çıkabileceğini, kritik kimi hususlarda aksi istikamete kararlar alınabileceğini belirtiyor. “Meclis içindeki partilerin de ayrılacağını var sayıyorum. Bu defa 360’a yaklaşabilir Cumhur İttifakı. Birtakım değişiklikleri zorlayabilir. Fakat Anayasal tasarı ‘Bu iş cumhurbaşkanında biter’ diyor” tabirlerini kullanıyor.

SEÇMENLER NASIL REAKSİYON VERECEK?

BBC Türkçe’ye konuşan siyaset bilimci Prof. Ali Çarkoğlu ise Sinan Oğan’ın ya da Recep Tayyip Erdoğan’ın seçmenlerinden önemli bir kümenin Kılıçdaroğlu’na yönelmesini beklemiyor.

“Sinan Oğan’ın seçmenleri, isteseler kaybedeceği dünden aşikâr olan bir adaya oy vermek yerine Kılıçdaroğlu’na oy verirdi aslında. İkinci çeşitte hem o oyları alıp hem de kendi seçmenlerini tutması lazım Kılıçdaroğlu’nun” diyen Çarkoğlu, Kılıçdaroğlu’nun kazanma ihtimalinin düşük olduğu görüşünde:

Çarkoğlu, sonuçların açıklanmasının akabinde CHP’lilerin pek birçoklarının ikinci cinste oy kullanmayı düşünmediğini söylemeye başladığını vurguluyor ve ekliyor:

“Abartı bir beklenti temelinde oluşan büyük bir hayal kırıklığı var. Pek çok kişi birinci çeşitte Kılıçdaroğlu’nun alacağına inanmıştı. Lakin memleket gerçeğini tekrar düşünmek gerekiyor”.

Emre Erdoğan ise Sinan Oğan’ın seçmenlerinin kim olduğunun çok uygun bilinmediğini, bu hususta yapılmış çok büyük bir çalışma olmadığını belirtiyor.

“İdeolojik olarak, yaş olarak, siyasetin sağında mı solunda mı, kentte mi yaşıyor köyde mi bunların hiçbiri bilinmiyor. Burası bir boşluk. Muharrem İnce hakkında biraz daha fikrimiz vardı en azından” diyen Erdoğan, yeniden de bir grup varsayımların yapılabileceğini söylüyor.

Kendisi milliyetçi olduğu için milliyetçi seçmenin, CET İttifakı’nın kesimi olduğu için göçmen aykırısı kısmın ve Kürt probleminde onunla misal düşünenlerin Oğan’a oy vermiş olabileceğini belirten Erdoğan, bu nedenle Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ikinci cinste bir adım önde olabileceği kanısında.

Getty Images

Ancak Oğan’ın koalisyonlardan biriyle görüşüp anlaşsa bile bunun, seçmenlerini de oraya getireceği manasına gelmediğini, bu seçmenlerle bir bağlantı kurmuş olmadığını ekliyor:

“Bir kısmı klâsik milliyetçi seçmen olabilir. Bir kısmının da reaksiyoner seçmen olma mümkünlüğü çok yüksek. Zira onlar Muharrem İnce’deydi ve o çekilince, Oğan bu bölümü çekmiş olabilir. Kirli siyasetten bıkmış, yorulmuş daha çok İnce’de gördüğümüz seçmenler kaymış olabilir. MDP, HDP, AKP ya da CHP kendi seçmenlerini bir yere yönlendirebilir. Ancak Sinan Oğan’ın gittiği yere 5 puan götürme garantisi yok”.

Emre Erdoğan, milliyetçi, Suriyeli ve Kürt tersi tabanın karşılığının aslında biraz Cumhur İttifakı olduğu tabir ediyor fakat bu tabanda Cumhurbaşkanı Erdoğan’a aykırı olup Oğan’a oy verenler olduğunu belirtiyor. Millet İttifakı’nın ise HDP’den dolayı Oğan seçmenlerini çekmesinin biraz daha güç olabileceğini ekliyor.

“Açıkça HDP’yle bağları sonlandırmasını istiyor. Alaka yok denilebilir, lakin buna kimseyi ikna edemezler. Alakayı kestim diyebilirler ki bu da anti-HDP telaffuzuna tahammül etmeyi gerektirir. Bir de cumhurbaşkanlığı yardımcılığı üzere bir talep var. Bu Kürt aykırısı bir ögesi kabineye sokmak demek. Bu Kürt oylarını kaçırabilir. Kürtler sandığa gitmezse esasen seçim biter”.

İTTİFAKLAR İKİNCİ TİPE NASIL HAZIRLANACAK?

Getty Images

Çarkoğlu, muhalefetin seçim sürecinde “inandırıcılığı olmayan bir kampanya yürüttüğünü ve ikinci tıpta bunun değişmesinin beklenebileceğini lakin seçim sonucunun hakikat okunması gerektiğini” söylüyor:

“Masanın dağılması ve tekrar birleşmesi insanların kolay kolay sindirebilecekleri ufak meseleler değil. Bunlar samimiyet olmadığı fikrini veriyor. İnanmış olsa beşerler hem UYGUN Parti’nin oyu yüksek olurdu hem de Kılıçdaroğlu’nun aldığı oy üst çıkardı”.

“Millet İttifakı’nın temel gündemi demokrasi ve Kuvvetlendirilmiş Parlamenter Sistem’di. Masa bozulduktan sonra bu unutuldu. İktisat siyaseti takımlarını, adalet bakanını ortaya koymadılar. Karşı tarafta Erdoğan ve bakanları var. Onları görüyor halk. Bunlar yapılmış olsa daha farklı olurmuş üzere geliyor.

“Kendi tabanı olmayan seçmene karşı hiç başarılı olamadılar. Bu kadar müddette yapılmayanların önümüzdeki 15 gün içerisinde yapılması daha sıkıntı görünüyor. Millet İttifakı’nın kampanya yürüteceği kesin fakat birebir heyecan olacak mı emin değilim.

“İttifak’ın birlik içerisinde devamını sağlamak da güç olabilir. Bunu bir muvaffakiyet olarak paketlemek çok güç olacaktır. Bunu muvaffakiyet olarak niteleseniz seçim akşamı balkon konuşmasını sizin yapmış olmanız lazımdı. Lakin gerçekler var, 3-4 puan gerideyken de yapılamazdı.”

Emre Erdoğan ise “Millet İttifakı’nda gözle görülür bir bezginlik ve yorgunluk var. Bu seçmeni yeniden oraya götürebilecek bir güç ve umudun geri gelmesi gerekli” diyor ve ekliyor:

“Herkes yüzde 49,5’u konuşuyor, 50’ye çok yakın. Bu Millet İttifakı seçmeninde bir kaçışa yol açabilir. Katılma oranı zati yüzde 87, yani 90’ların üzerine çıkmadı. Münasebetiyle burada seçmeni harekete geçirmek gerekecek.

“Umut olduğunu, oy vermenin manalı olduğunu göstermek gerekecek. Ümitsizlik salgın üzeredir. Ümitsizlik yayılır. ‘Oyumun bir tesiri olmayacak’ denilebilir. ‘Oyumun tesiri olabilir’i göstermek gerekiyor.

“Başkanlık Sistemi’nde kazanılacak şey çok büyük. Bunun gösterilmesi gerek. Parlamento’nun kaybedilmesi çok kıymetli değil. Lakin son anda hangi enstrümanları üretebilecekler, hangi yollara başvuracaklar kolay değil. Hazır planların olması gerekiyor.”