Aslına bakarsak İkinci Dünya Savaşı’nın bitme tarihi olarak birkaç farklı gün gösterilir. Hitler, Sovyet kuşatması altındaki Berlin’de 30 Nisan’da intihar ettikten bir hafta sonra kuzeydeki Alman orduları, teslim olmaya karar verir. 7 Mayıs’ta General Jodl, Reims’deki ABD karargâhına gelir ve burada İngiliz, Fransız, ABD ve Sovyet temsilcilerin huzurunda teslim mutabakatını imzalar (ABD’li kumandan Eisenhower, onunla müsabakaya tenezzül etmez. O, öbür bir odadayken Alman heyeti, daha düşük rütbeli subaylarla muhatap olur). Lakin Ruslar, “Naziler’in tüm saldırısını biz göğüsledik ve onları biz yendik. Teslim muahedesi, bizim huzurumuzda imzalansın” der. O nedenle sonraki gün, bu sefer Alman Orduları Kumandanı Mareşal Von Keitel, Sovyet işgalindeki Berlin’e gelir. Sovyet kumandanı Mareşal Jukov’un ve öteki müttefik kumandanların huzurunda en küçük düşürücü bir muamelelerle teslim muahedesini imzalar (daha kısa müddet evvel “1918’deki üzere küçültücü bir mütareke imzalamayacağız” diyen bu kumandan, artık 1918’dekinden bin beter bir teslim mutabakatını imzalamak zorunda kalmıştır).
Anlaşma, Orta Avrupa saatine nazaran 8 Mayıs’ın bitmek üzere olduğu saatlerde imzalanmışken bu an, Moskova saatine nazaran 9 Mayıs’ın birinci dakikalarına denk düşer. O nedenle, Orta Avrupa ülkelerinin 8 Mayıs’ta kutlandığı “Zafer Günü”, Rusya’da ve eski Sovyet ülkelerinin değerli kısmında 9 Mayıs’ta kutlanır.
Siyasi bir konu
Bizde nasıl ki 1915 Ermeni olayları sıradan bir tarih konusu değilse bu ülkelerde de 9 Mayıs sıradan bir tarih konusu değil, son derece politize bir husustur. Çünkü Ruslar, Avrupa’yı faşizmden kendilerinin kurtardığını söyleyerek Avrupa siyasetinde daha fazla hak tez eder. Rus tersi olan yönetimlerse (Polonya ve Baltık ülkeleri gibi) “Bizim bu bayramda kutlayacağımız bir şey yok. Nazi işgalinden çıkıp Sovyet/Rus işgaline girişimizi kutlamayız” derler. Estonya, Letonya ve Litvanya, savaş yıllarındas Nazi ordusuna çok sayıda istekli vermiş ve SS birliklerindeki bu Baltıklı savaşçılar, geçen yıllarda ulusal kahraman ilan edilmişti.
Şimdi, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırıp saldırgan duruma düşmesinden yararlanan Letonya, 9 Mayıs’ta kitlesel kutlamalar yapılmasını yasakladı.
Durumlar değişti
Ukraynalıların birden fazla, savaşta Sovyet ordusu saflarında çarpışmıştı ve Ukrayna’da en Batı yanlısı idareler bile komünizmle alakalı isimleri yasaklarken Sovyet kumandanlarının isimlerini taşıyan yerlere dokunamamıştı. Bu savaştaysa durum değişti. Berlin’in alan Mareşal Jukov’un heykelleri yıkılıp ismi her yerden çıkartıldı. (Benim oturduğum Mareşal Malinovski Caddesi’nin ismi da Azov Taburu Kahramanları Caddesi olarak değişti. Yani Rusların Nazi olarak isimlendirdiği birliğin ismi verildi). Kiev’de Sovyetler vaktinde açılan İkinci Dünya Savaşı müzesi, kapalı durumda.
Rüzgârın tersten estiği, bedellerin değiştiği bir devirdeyiz. Buralardaki Sovyet mirasına itiraz eden bir kitle, evvelden de mevcuttu. Lakin bu akımın bu kadar güçlenmesinde Rusya’nın Ukrayna’ya açık akına geçmesinin hiç mi hissesi yok diye, Moskova idaresinin de iğneyi kendisine batırmasında yarar var.
[email protected]
Yorum Yok