Hıdırellez ritüelleri nelerdir? Hıdırellez’de ne yapılır? Hıdırellez’de nasıl dilek tutulur?

Genel May 07, 2023 Yorum Yok

Hıdırellez“, Anadolu, Kırım ve Azerbaycan ile Orta Doğu ve Balkan ülkelerinde “bayram” olarak kutlanıyor. Hıdırellez, Türk kültüründe kıymetli bir yere sahip olan bir bahar şenliğidir. İki sözün birleşmesiyle oluşan Hıdırellez, Hızır ve İlyas peygamberlerin isimlerinin birleştirilmesiyle meydana gelir. Bu şenlik, baharın gelişini müjdeleyen ve tabiatın tekrar canlanmasına vesile olan bir kutlamadır.

HIDIRELLEZ RİTÜELLERİ NELERDİR?

Hızır ve İlyas peygamberlerin yılda bir sefer gerçekleştiğine inanılan buluşması ve baharın müjdecisi “Hıdırellez” yüzyıllardır renkli ritüellere sahne oluyor.

Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Alimcan İnayet, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Hıdırellez’in birinci ne vakit kutlandığının tam olarak bilinmediğini, yüzyıllardır geniş bir coğrafyada kutlandığını anlattı.

İki peygamberin 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece, bir gül ağacının tabanında buluştuğuna inanıldığını kaydeden İnayet, bu nedenle gül ağaçlarının kutlamada değerli yer tuttuğunu söyledi.

Bayramı kutlama ritüellerinin en bilindiklerinden birinin gül ağaçlarıyla ilgili olduğunu kaydeden İnayet, olması dilenen hayallerin o gece gül ağaçlarının altına çizildiğini belirtti.

Prof. Dr. İnayet, Hıdırellez’de çeşitli dileklerin gerçekleşmesi için ağaçlara bez bağlandığını söz ederek, kutlamalarda ateş yakıldığını ve üzerinden atlandığını anlattı. Türk kültüründe ateşin temizleyici olarak görüldüğünü lisana getiren İnayet, günahlardan arınmak için ateşten atlamanın Hıdırellez’in en yaygın ritüelleri ortasında yer aldığını söyledi.

Hıdırellez’de hastaların şifa bulmak için çimen üzerinde yuvarlandığına değinen İnayet, o çimenleri yiyen birinci kuzuların kesilip yenmesinin de hastaları sıhhatine kavuşturduğuna inanıldığını lisana getirdi.

İnayet, Hıdırellez’i kutlayanların geçmiş günahlarından arınmak için o gece bol su ile yıkandığını, ayrıyeten Hıdrellez öncesinde konutlar ve kıyafetlerin temizlendiğini aktararak, “Hızır ve İlyas’ın gücünün dokunduğu bitkilere, çiçeklere geçtiği kabul edilir. Onun için toplanan çeşit çeşit çiçekler de kaynatılıp şifa bulmak için içilir. Kısmet açmak isteyen genç kızlar küpe, yüzük, boncuk üzere eşyalarını bir çömleğe koyar ve ağzını kilitledikleri çömleği bir gece gül ağacı tabanında bekletir. Çömlekler sonraki gün maniler söylenerek açılır.” dedi.

Alimcan İnayet, Hıdırellez’in toplu halde kutlanan bir bayram, toplumsal dayanışmayı güçlendiren bir gelenek olduğunu belirtti.

Prof. Dr. İnayet, “Kutlamalar sırasında kaynaşma, dayanışma oluyor. Hıdırellez’de kırlara çıkıp cümbüş şenlik ve oyunlar düzenlenir, sofralar kurulup yemek yenir. Renkli ritüellerle kutlanan Hıdırellez, toplumsal dayanışmayı güçlendiren bir gelenektir. Türk dünyasının değerli bedellerinden bir adedidir. Bu geleneğe sahip çıkılması gerekir.” tabirlerini kullandı.

HIDIRELLEZ NEDİR?

Hıdırellez ya da Hıdrellez, Anadolu ve Balkanlar’da, Orta Asya ve Orta Doğu’da kışın bitiminin kutlandığı bayramlardan biri.

Türkiye’de Hıdrellez Bayramı, 5 Mayıs’ı 6 Mayıs‘a bağlayan gece kutlanıyor.

Hıdrellez, Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak da isimlendiriliyor.

6 Mayıs’tan başlayıp 7 Kasım’a kadar olan mühlet Hızır Günleri ismiyle yaz mevsimini, 8 Kasım’dan 5 Mayıs’a kadar olan müddet ise Kasım Günleri ismiyle kış mevsimini oluşturuyor. Bu yüzden 5 Mayıs akşamı kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı manasına geliyor.

Anadolu’nun yanı sıra Balkan ülkelerinde, Orta Doğu, Irak, Suriye, Kırım, Azerbaycan’da bayram olarak kutlanan Hıdırellez, dünyanın farklı yerlerinde Ağrice, Altı Mayıs, Aya Yorgi, Aziz George, Bahar Bayramı, Ederlez, Eğrice, Eğrilce, Hederlez, Hıdrellez, Hiderlez, Hızır ile İlyas, İderlez, Birinci Yaz, Mantifer, Mar Curcos, Ruz-ı Hızır (Hızır Günü) isimleriyle de biliniyor.

UNESCO dokümanında, ‘Bahar Kutlaması’ olarak tanımlanan ‘Hıdrellez’in Eski Yugoslav Cumhuriyeti Makedonya ve Türkiye tarafından aday gösterildiği ve Türkiye’de bu bayramın “Hıdırellez, Hızır-İlyas, Ederlezi, Kakava, Haftamal, Eğrilce, Eğrice” isimleriyle kutlandığı belirtiliyor.

Belgede, “Hıdrellez” sözünün “Hıdır” ve “İlyas” sözlerinden türetildiği ve her yıl 6 Mayıs’ta yeryüzünde buluşan, toprağı ve suyu koruyan, insanlara yardım eden kutsal bireyler olduklarına inanılıyor.

Hıdırellez’in kökeni hakkında çeşitli fikirler ortaya atılmıştı. Bunlardan kimileri Hıdırellez’in Mezopotamya ile Anadolu kültürlerine ilişkin olduğu; kimileri ise İslamiyet öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ilişkin olduğu yolunda.

Yorum Yok

Yorum Yap

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir