Yapay Zekâ kavramı yeni değil ve literatürdeki birinci kullanımı 1950’li yıllara uzanmakta. Lakin birkaç aydır giderek ön plana çıkan yapay zekâ, Üretken Yapay Zekâ (GAI) olarak tanımlanıyor. Yani, yapay zekânın yalnızca pasif olarak teklifler sunmakla kalmayıp, Büyük Lisan Modelleri (LLM) uygulamalarıyla talebe özel içerikler üretmesi. Bugün en gelişmiş model GPT4 ve en tanınan uygulama ChatGPT. Bu uygulama metinler ve görseller oluşturmakla kalmayıp sanatsal çıktılar da üretebiliyor.
ChatGPT’ye Hatay zelzelesi ile ilgili Ahmet Kaya’ya hüzünlü müzik yahut Barış Manço’ya 2023 seçim müziği yazdırabilirsiniz. Veya görsel gerçeklik ve yapay zekâyı birleştirerek Atatürk ile birebir sofraya oturup Kurtuluş Savaşı’nı ağzından dinleyebilir, sorularınızı sorup cevaplarını Atatürk’ün hayattayken yaptığı konuşma ve yazılardan öğrenen bir yazılımla alabilirsiniz.
ChatGPT kamuoyunu o kadar şaşırttı ki hem dehşet hem de heyecan dolu bir tartışma ortaya çıktı. Elon Musk, Steve Wozniak üzere önde gelen isimler, yapay zekâ gelişiminin 6 ay için durdurulmasını ve düzenlemelerin akabinde devam etmesini öneren mektup kaleme aldılar. Bu küme, yapay zekânın denetim edilemeyen bir noktaya kısa müddette ulaşabileceğini ve insanlığın geleceğini tehdit edebileceğini savunuyor.
Diğer yandan, ters görüşte olanların başındaki OpenAI kurucusu Sam Altman ve Eric Schmidt üzere isimler duraklamanın yalnızca Çin üzere ülkelere yarayacağını, piyasa iktisadında teknoloji moratoryumunun işe yaramayacağını ve demokratik dünyanın otoriter dünyaya karşı güç kaybedebileceğini öne sürüyor.
PEKİ TÜRKİYE’DE DURUM NEDİR?
Tortois global yapay zekâ sıralamasında Türkiye 62 ülke ortasında 48. sırada bulunuyor. Yunanistan, Macaristan, Şili ve Arjantin üzere ülkelerin bile gerisindeyiz.
Türkiye için yapay zekâ ülke 2. yüzyılına girerken hem fırsat hem tehdit olarak görülebilir. Ülke yapay zekâ teknolojilerini tesirli halde kullanır ve toplumu hazırlarsa, ekonomik sıçrama yapma ve toplumsal tansiyon yaşamamak ismine avantaj sağlayacaktır.
Türkiye, sanayi ve enformasyon ihtilalini kaçırdığı üzere bu transformasyonu da kaçırırsa varoluşsal bir krizle karşılaşabilir.
HEDEFLER TUTMADI
2021 Türkiye 11. Kalkınma Planı’nda Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi ilan edildi. Planın maksatları ortasında 2025 sonunda, yapay zekânın GSYH’ye katkısının yüzde 5’e, istihdamın 50 bin şahsa artırılması ve milletlerarası yapay zekâ endekslerinde ülke olarak birinci 20’ye girilmesi üzere gayeler var. Ama bu gayelerin hiçbiri ulaşılamadığı ve milletlerarası alanda daha da geriledik.
İŞSİZLİK ORANLARININ ARTMASI KAÇINILMAZ
Yapay zekâ sıkıntısının hayati toplumsal tesirleri kelam konusu. Yapay zekâ istihdam üzerinde de tesirler yaratacak. Yalnızca düşük katma bedelli değil, nitelikli-yaratıcılık gerektiren mesleklerin de yapay zekâ ile ikame edilebilmesi, önümüzdeki 20-25 yılda bilhassa vasıf gerektirmeyen iş kümelerinde işsizlik oranlarının artması kaçınılmaz.
Daha evvel yalnızca şoförsüz otomobil teknolojileriyle sürücülük veya garsonluk üzere mesleklerin ortadan kalkacağı düşünülürken, artık reklam müellifleri, grafikerler, avukatlar, satış temsilcileri, gazeteciler ve muhasebecilik üzere meslekler için de risk mevcut.
Yapay zekâ üretim faaliyetlerinde muhtaçlık duyulan insan sayısını azaltacak; fakat beşerden beklenecek nitelikleri artıracak. Vasıflı mı, vasıfsız mı çalışan tartışmalarını bırakarak yine vasıflaşmaya odaklanmalıyız. Yapay zekâ ile koordineli çalışabilecek, teknoloji kullanabilen fakat muhakeme, adalet ve empati üzere insani yetilere de sahip yeni bir işgücü yaratılması koşul. Bu süreçte insan, yapay zekâ yani makineyi güçlendirirken makine de insanı güçlendirecek.
DÜNYADAKİ BİRİNCİ YAPAY ZEKÂ BAKANLIĞINI BAE KURDU
Devletin yapay zekâyı düzenleme muhtaçlığı da artıyor. Örneğin, otomasyona dayalı işe alımda toplum bölümlerinin ayrımcılığa uğramaması için algoritmanın denetim edilmesi ve şeffaflık sağlanmalıdır.
Bu cins regülasyon sadece Türkiye için değil, dünya genelindeki tüm devletler için epey güç.
Yapay zekâ o kadar karmaşık bir alan ki iktisat yahut sanayi bakanlıkları üzere mevcut kurumlar üzerinden yönetmek imkânsız. Devletin rolünün daha da kıymetli hale geldiği bu süreçte, denetimi sağlayacak takımların sofistike olmaları gerekiyor. Bu yüzden dünyada yapay zekâ düzenleyici kurumlarının ve insan sermayesinin ortaya çıktığını görüyoruz.
2017’de Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) dünyadaki birinci yapay zekâ bakanlığını kurdu. Bu kurum ülkenin yapay zekâ alanındaki stratejik maksatlarını belirlemekte ve bu alanda yapılan çalışmaları koordine etmektedir. İngiltere, Çin Halk Cumhuriyeti, AB ve ABD’de de çeşitli kurumlarla koordineli çalışan üniteler kuruluyor.
Avrupa Birliği yapay zekâ teknolojilerinin gelişimi ve kontrolü hedefiyle 2021’de bir yapay zekâ düzenlemesi önerdi. Düzenleme insan merkezli ve inançlı bir yapay zekâ ekosistemini amaçlıyor.
Paradigma değişimine hazır olmayan toplumlarda sosyoekonomik problemlerde artış kaçınılmaz. Global sistemin daha da karmaşıklaşacağı dönemde toplumsal çatışmalara sahne olan ülkeler daha kırılgan hale gelecekler. Türkiye’nin asırlık holdinglerinin kıymeti, birkaç sene evvel kurulan teknoloji şirketlerinin bedeline eşitlendi. Bu teknolojiye hazır olan ve gelişimini teşvik eden ülkeler ise farkı açacaklar.
HİÇBİR ŞEY İÇİN GEÇ DEĞİLDİR
Devlet ve özel kesim yeni işler ve bölümler geliştirmek zorunda. Bunu en güzel yapacak olanlar ise girişimcilerdir. Yapay zekâ, otomasyon ve analitik yetenekleriyle işletmelerin verimliliğini artırabilir. Bu, Türkiye’nin düşük üretkenliğe sahip kesimlerinde fırsat sunabilir. Türkiye’nin yapay zekâ için bölgesel merkez haline gelmesi, yeni iş modellerinin doğmasına da imkan tanır. Bu teşebbüsler, ülkenin ekonomik gelişimine ve rekabet gücüne katkıda bulunabilir.
Türkiye doğal kaynaklara dayalı bir iktisada sahip olmadığından ve nüfusu giderek yaşlandığından ülkemizin bu yeni iktisada dahil olmama lüksü yok. Gelişimini değişen iktisadi sistemde sürdürebilmesi, yeni iktisada ahenk sağlama maharetine bağlıdır.
Türkiye tekrardan demokrasi eksenine geri dönerek piyasa iktisadını toplumsal ve hakkaniyetli bir yerde ilerletirse son 10 yılda beyin göçü nedeniyle yurtdışına kaçırmış olduğu insan sermayesini, fizikî olarak nerede olurlarsa olsunlar ülkesi için kullanabilir. Türkiye, yapay zekâ sorununu siyaset önceliklerinin üst sırasına koymalıdır. Unutulmamalıdır ki hiçbir şey için geç değil!
ÇOCUKLARA OKUMA YAZMA ÖĞRETECEK
Yapay zekâlı sohbet robotu ChatGPT’ye 10 milyar dolar yatırım yapan Microsoft’un kurucusu Bill Gates, bu teknolojinin çok yakında öğrencilere eğitim vermek için kullanılabileceğini açıkladı. Yapay zekânın 18 ay içinde bir öğretmenle tıpkı yeteneklere sahip olacağını vurgulayan Gates, sohbet robotlarının öğrencilere okuma yazma öğretebileceğini söyledi. Gates, bu durumun bilhassa fakir ülkelerdeki çocuklar için fırsat eşitliğine katkıda bulunacağını belirtti.
Yorum Yok