Türkiye’deki tescilli üç ırktan biri olan “Hatay Sarısı” ipekböceklerinin kuşağı, zelzele nedeniyle tehlikeye girdi. İpekböceği yetiştiricisi Emel Duman, kuşağı tükenmekte olan “Hatay Sarısı”nın bayanlar üretime dahil edildiğinde, kent için büyük bir ekonomik güç olacağına inanıyor. Cumhuriyet’e konuşan Duman, “Yaralarımızı sarmamız için bize el verin. Bayan gücüyle Hatay sarısını, Hatay iktisadını ayağa kaldıralım!” diyor.
- Ailenizle, Antakya’nın doruğundaki bu atölyede yaşıyor, bir yandan da ipekböceği yetiştiriyorsunuz. İpek böcekleri zelzeleden ziyan gördü mü?
Bu ipekböcekleri bize atalarımızdan emanet. Jenerasyonları tükenmek üzereyken 7 yıl boyunca köy köy gezerek onları buldum. Türkiye’deki tescilli üç ırktan biridir. Kozaları beyaz değil, sarı renktir. İsmi “Hatay Sarısı!” Yalnızca Hatay’a mahsustur. 11 yıl evvel ipek böcekçiliği üretimine başladığımda, bu işi hiç bilmiyordum. Ailemin geçmişte bu işi yaptığından da haberim yoktu. İpekböceği tohumları buldum. Karma bir ipekböceği tohumuydu. Sarı beyaz renkler çıkıyordu. Kozaları çok sağlıklı değildi. Bir gün annem “Bunlara bu türlü bakılmaz” diyerek bu işin tüm sırlarını anlattı. Bu çeşidin, bölgemize mahsus, eşsiz olduğunu farkettiğimde ortadan 6-7 yıl geçti. Hatay’ın tüm köylerine gittim. Osmaniye’de yaşlı bir dededen sarı ipek kozalarını buldum. Kozalar berbat durumdaydı. Onlar için gerekli bütün ortamı sağladım ve üretimi başardım. Unutulmuş, kaybolmuş bir tohum olduğu için, Mustafa Kemal Üniversitesi’ndeki hocalarımız bu tohumun tekrar canlanması için bana büyük dayanak verdi. Dördüncü yılda sağlıklı bir biçimde çoğaltmayı başarabildik. Atölyemi boşaltıp laboratuvara çevirdik. “Hatay Sarısı” bir coğrafik işaret olduğu için, tescilini almak için çalışmalara da başladık. Ancak ne yazık ki sarsıntı oldu…
- Kozalar sarsıntıdan ne kadar etkilendi?
Maalesef ipek böceklerinin yüzde 95’i öldü. Kalanlar da yumurtalarından erken çıktı. Çok kırılganlar. Yumurtadan çıktıktan sonra 15 gün dut yaprağıyla beslenecekler. Sonra kendi etraflarında kendilerini hapsederek kozayı örecekler. Renkleri sarı. Kozadan sarı rengin tam 17 tonu çıktı. Kozayı kelebekler içinden çıktıktan alıyorum. İpekböceğine ziyan vermiyoruz, onun doğal hayat döngüsü içinde hareket ediyoruz. Kozaları sıcak suyla yıkıyoruz. Evvel elyafa, sonra ipliğe, sonra zahmete çeviriyoruz. Sıkıntıların direncini artırmak için unla, nişastayla pişiriyoruz, kurutuyoruz. Sonra çözgüye verip dokuyoruz.
- Nesli yine tehlikeye giren “Hatay Sarısı” ipekböcekçiliğini yaşatmak için nasıl bir takviyeye gereksiniminiz var?
“Hatay Sarısı”na tescil alabilirsek, üretimini yaygınlaştırabilirsek, ülkemize katma paha sağlayabiliriz. Hatay’ı, bizi temsil ettiği için bu üretimi lakin sevgiyle bayanlar yapabilir. Benim argümanım şu; büyük yıkımla o kadar büyük yara aldık ki, Hatay sarısına dokunan insanların güzelleşeceğine inanıyorum. Üniversitelerin, iş insanlarının bu pahaya sahip çıkması en büyük arzum. İpekböceklerimizi besleyeceğimiz, özgün hayatını sürdürebileceği, nemi, sıcağı, soğuğu iklimlendirilmiş bir alana muhtaçlığımız var. Beyaz koza ile sarı kozayı birebir ortamda yetiştiremezsiniz.
- Hatay sarısı ipekböceğini yaşatmanın yolları neler?
Besin kaynağı yalnızca dut yaprağı. En küçük bir ilaç, çok parfüm kokusu bile onları öldürüyor. Kokulara, çok sıcak ve soğuğa hassaslar. Hayat alanlarındaki nem oranı yüzde 65 üzeri olmalı. Hatay sarısı bize atalarımızın emaneti. Bu emaneti, çocuklarımıza, torunlarımıza ulaştırmak zorundayız. Nasıl ki ipek böceği kendi kozasını sarıyor, sevgi dolu eller uzanırsa bu böceklere, Hatay’ın da yaralarını saracaktır. Bayan üreticilerin de işe gereksinimi var. Birlikten güç doğabilir. Daima birlikte Hatay sarısını ve Hatay iktisadını ayağa kaldırabiliriz.
Yorum Yok